Konsultacje społeczne służą uzyskaniu opinii, stanowisk, lub propozycji od instytucji i osób, których dotyczą proponowane przez urząd działania.
W ramach konsultacji można przedstawiać plany dotyczące np. aktów prawnych (ich zmiany lub uchwalania nowych), inwestycji lub innych przedsięwzięć, które będą miały wpływ na życie mieszkańców, wysłuchiwać opinii na ten temat oraz informować o ostatecznych decyzjach, które zostaną podjęte. Konsultacje społeczne nie ograniczają się jednak tylko do przedstawienia i opiniowania gotowych planów. Mogą być też procesem, w którym od początku wypracowywana jest propozycja rozwiązania lub diagnozowane są potrzeby w obszarze, w którym w przyszłości podejmowane będą decyzje. Istotą konsultacji społecznych jest poznawanie perspektyw i potrzeb różnych mieszkańców i wspólny namysł nad konkretnymi rozwiązaniami i działaniami, które pozwolą realizować te zróżnicowane potrzeby. Ogólnym celem konsultacji jest poszukiwanie rozwiązań, które pomogą podejmować decyzje w największym stopniu realizujące zasadę dobra wspólnego w danej społeczności.